Ο επικήδειος που εκφώνησε η αδερφή του Στιβ Τζομπς Μόνα Σίμπσον στην
κηδεία του στις 16 Οκτωβρίου. Δείτε το κείμενο μεταφρασμένο από την
ιστοσελίδα της Lifo.
Μεγάλωσα ως μοναχοπαίδι, κόρη μιας ανύπαντρης μητέρας. Επειδή
ήμασταν φτωχοί και επειδή ήξερα ότι ο πατέρας μου είχε μεταναστεύσει από
τη Συρία, φανταζόμουν πως θα μοιάζει με τον Ομάρ Σαρίφ. Έλπιζα πως θα
είναι πλούσιος ευγενικός και θα έρθει στη ζωή μας για να μας βοηθήσει.
Αργότερα, αφού είχα συνάντησει πια τον πατέρα μου, προσπάθησα να πιστεύω
πως άλλαξε τον τηλεφωνικό αριθμό του και ξέχασε να αφήσει τη διευθυνσή
του, γιατί ήταν ένας ιδεαλιστής επαναστάτης που σχεδιάζε ένα νέο κόσμο
για τον αραβικό λαό.
Παρ’ όλο που ήμουνα φεμινίστρια, όλη μου τη ζωή περίμενα έναν
άνθρωπο για να αγαπήσω ο οποίος θα μπορούσε να με αγαπήσει κι αυτός. Για
δεκαετίες, είχα σκεφτεί ότι αυτός υπήρχε και ήταν ο πατέρας μου. Όταν
έγινα 25, γνώρισα αυτόν τον άνθρωπο. Ήταν ο αδελφός μου ο Στιβ Τζομπς.
Μέχρι τότε, ζούσα στη Νέα Υόρκη, όπου προσπαθούσα να γράψω το πρώτο
μυθιστόρημά μου. Είχα μια δουλειά σε ένα μικρό περιοδικό σε ένα γραφείο
που είχε κυριολεκτικά το μέγεθος μιας ντουλάπας μαζί με τρεις άλλους
επίδοξους συγγραφείς. Όταν μια μέρα ο δικηγόρος μου τηλεφώνησε – σε μένα
ένα κορίτσι της μεσαίας τάξης από την Καλιφόρνια, που κατάφερε το
αφεντικό της να ασφάλισει όλους τους υπάλληλους στο γραφείο – και της
είπε πως ο πελάτης που εκπροσωπεί ήταν πλούσιος και διάσημος και ήταν ο
ετεροθαλής αδερφός της, οι συναδελφοί της ξετρελάθηκαν. Ήταν 1985,
δουλεύαμε σε ένα αληθινά πρωτοποριακό λογοτεχνικό περιοδικό, αλλά εκείνη
τη στιγμή ένιωθα πως πρωταγωνιστούσα σε μυθιστόρημα του Ντίκενς και
ομολογώ πραγματικά, πως το προτιμούσα. Ο δικηγόρος αρνήθηκε να μου πει
το όνομα του αδελφού μου και με τους συναδέλφους στο περιοδικό ξεκινήσαν
τα στοιχήματα. Κορυφαίος υποψήφιος; Ο John Travolta. Εγώ βέβαια έλπιζα
κρυφά πως θα ήταν κάποιος λογοτεχνικός απόγονος του Henry James .
Κάποιος πιο ταλαντούχος από εμένα. Κάποιος με λάμψη χωρίς καν να
προσπαθεί.
Όταν γνώρισα τον Στηβ, είδα ένα τύπο στην ηλικία μου με τζιν,
αραβο-εβραϊκή όψη και το κυριότερο. Ομορφότερος από τον Ομάρ
Σαρίφ.Πήγαμε μια μεγάλη βόλτα – κάτι, που και οι δύο θέλαμε να κάνουμε.
Δεν θυμάμαι πολλά από αυτά που είπαμε τη πρώτη ημέρα αλλά θυμάμαι πως
νιώθαμε πολύ φιλικά ο ένας για τον άλλο. Μου εξήγησε ότι είχε ως
αντικείμενο εργασίας τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Δεν ήξερα πολλά για τους υπολογιστές. Χρησιμοποποιούσα τότε μια χειροκίνητη γραφομηχανή Olivetti.
Μου είπε πως ετοίμαζε κάτι που θα ήταν εκπληκτικά όμορφο.
Θέλω να σας πω μερικά πράγματα που έμαθα από τον Steve, κατά τη
διάρκεια τριών διαφορετικών χρονικών περιόδων, αυτά τα 27 χρόνια που τον
γνώρισα. Δεν είναι τόσο χρονικές περιόδοι όσο καταστάσεις της ύπαρξης.
Η ζωή του. Η ασθένειά του. Ο θανατός του.
Ο Steve εργάζόταν στο αντικείμενο που αγαπούσε. Εργάζόταν πολύ σκληρά. Κάθε μέρα.
Δεν ήταν ποτέ αφηρημένος.
Δεν ερχόταν ποτέ σε δύσκολη θέση σε οτι είχε να κάνει με την εργασία,
όσο σκληρή και να ήτανε, ακόμη και αν τα αποτελέσματα ήταν αποτυχίες.
Αν κάποιος τόσο έξυπνος όσο ο Steve δεν ντρεπόταν να παραδεχτεί την
αποτυχία και να συνεχίσει τη προσπάθεια ίσως και εγώ θα έπρεπε να
παραδεχτώ πιο ανοιχτά την αποτυχία μου.
Όταν τον απέλυσαν από την Apple, τα πράγματα ήταν πολύ οδυνηρά για
αυτόν. Μου είπε για ένα δείπνο στο οποίο είχαν συναντηθεί 500 από τα
πιο εμβληματικά πρόσωπα της Silicon Valley και πως ο Steve δεν είχε
προσκληθεί.
Τον πείραξε αλλά αυτός εξακολουθούσε να πηγαίνει και να εργάζεται στη Next. Κάθε μέρα.
Η νεωτερικότητα δεν ήταν η υψηλότερη αξία του Steve. Η ομορφιά ήταν.
Για κάποιον τόσο καινοτόμο, ο Steve ήταν εξαιρετικά πιστός στις
συνηθειές του. Αν αγαπούσε ένα πουκάμισο, είχε 10 ή 100 από αυτά.Στο
Palo Alto, στο σπίτι του, πιθανώς να υπάρχουν αρκετά μαύρο ζιβάγκο για
όλους όσους βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε αυτή την εκκλησία.
Δεν παρασυρόταν από τις τάσεις ή τα τεχνάσματα. Του άρεσαν οι άνθρώποι της ηλικίας του.
Η φιλοσοφία της αισθητικής του μου θυμίζει μια φράση που πήγαινε
κάπως έτσι: «Η μόδα είναι αυτό που φαίνεται ωραίο τώρα αλλά άσχημο
αργότερα. Η Τέχνη είναι αυτό που μοιάζει άσχημο στην αρχή, αλλά γίνεται
όμορφη αργότερα.”
Απρόσκλητος στην αρχική ομάδα, ήταν αυτός και η ομάδα του που αθόρυβα
επινόησαν την πλατφόρμα πάνω στην οποία ο Tim Berners-Lee έγραψε το
πρόγραμμα για το World Wide Web.Ο Steve ήταν σαν κορίτσι όταν σου
μιλούσε για την αγάπη. Η αγάπη ήταν η υπέρτατη αξία του, ο θεός των θεών
του. Παρακολοθούσε και ανησυχούσε για τη ερωτική ζωή των ανθρώπων που
εργάζοντουσαν μαζί του.
Κάθε φορά που έβλεπε έναν άντρα που θεωρούσε πως μια γυναίκα θα
έβρισκε ελκυστικό φώναζε, “Hey είσαι μόνος; Θέλεις να γνωρίσεις την
αδελφή μου; ”
Θυμάμαι όταν μου τηλεφώνησε την ημέρα που συνάντησε την γυναίκα του
την Laurene. «Γνώρισα αυτή την όμορφη γυναίκα και είναι πραγματικά
έξυπνη και έχει αυτό το υπέροχο σκυλί και πρόκειται να την παντρευτώ.”
Όταν ο Reed γεννήθηκε, άρχισε να αναβλύζει αγάπη που ποτέ δεν
σταμάτησε.Ήταν ο ιδανικός μπαμπάς με κάθε ένα από τα παιδιά του.
Πρόσεχε τους φίλους της Λίζα και τα ταξίδια της , την φούστα της Erin
και το μήκος, την ασφάλεια της Εύας με τα άλογα που λάτρευε.
Κανένας από μας που παρακολούθησαν το πάρτυ αποφοίτησης του Ριντ δε θα ξεχάσουν ποτέ τους 2 τους και τον αργό χορό τους.
Η διαρκής του αγάπη για την γυναίκα του την Laurene τον
αναζωογονούσε. Πίστευε ότι η αγάπη συμβαίνει όλη την ώρα και παντού. Ο
Steve δεν υπήρξε ποτέ ειρωνικός, ποτέ κυνικός, ποτέ απαισιόδοξος.
Προσπαθώ να μάθω από αυτό, ακόμα.
Ο Steve ήταν επιτυχημένος από πολύ νεαρός και, και ένιωθε πως αυτό
τον είχε απομονώσει. Οι περισσότερες από τις επιλογές που έκανε από τη
στιγμή που τον γνώρισα ήταν σχεδιασμένες έτσι ώστε να διαλύσει τους
τοίχους γύρω του. Ένα αγόρι της μεσαίας τάξης από το Los Altos,
ερωτεύτηκε μια κοπέλα της μεσαίας τάξης από το Νιου Τζέρσεϋ. Ήταν
σημαντικό για τις δύο από αυτές να μεγαλώσουν τα παιδιά τους τη Lisa,
τον Reed, τον Erin και την Εύα ως γειωμένα, φυσιολογικά παιδιά. Το σπίτι
τους δεν σε αποσβόλωνε με την πολυτελειά του. Αντιθέτως για πολλά από
τα πρώτα χρόνια ήξερα πως ο Steve και η γυναίκα του τρώγανε μαζί με τα
παιδιά στο γρασίδι
Ακόμα και ως νέος εκατομμυριούχος, ο Steve πάντα ερχόταν να με πάρει από το αεροδρόμιο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν απολαμβάνε την επιτυχία του: απολάμβανε την
επιτυχία του χωρίς να εστιάζει μόνο εκεί. Μου είπε πόσο πολύ αγαπούσε
να πηγαίνει στο κατάστημα ποδηλάτων του Palo Alto και να ξέρει πως
μπορούσε να αντέξει οικονομικά να αγοράσει το καλύτερο ποδήλατο εκεί.
Και το έκανε.
Ο Steve ήταν ταπεινός.
Στον Steve άρεσε να μαθαίνει.
Μια φορά, μου είπε πως αν είχε μεγαλώσει διαφορετικά, θα μπορούσε να
είχε γίνει μαθηματικός. Μίλησε ευλαβικά για τα κολέγια και τα αγαπούσε
το περπάτημα γύρω από την πανεπιστημιούπολη του Στάνφορντ. Τον τελευταίο
χρόνο της ζωής του, μελέτησε ένα βιβλίο ζωγραφικής του Mark Rothko, ένα
καλλιτέχνη που δε τον γνώριζε από πριν. Η σκέψη του ήταν τι θα μπορούσε
να εμπνεύσει τους ανθρώπους στους τοίχους ενός μελλοντικού
πανεπιστημιού της Apple.
Έκρυβε εκπλήξεις σε όλες τις τσέπες του. Είμαι σίγουρη πως η Laurene θα
ανακαλύψει τραγούδια που αγάπησε, αποσπάσματα από ένα ένα ποίημα που
αγάπησε και έβαλε σε ένα συρτάρι – ακόμα και μετά από 20 χρόνια. Μίλούσα
μαζί του κάθε δεύτερη ημέρα, αλλά όταν άνοιξα τους New York Times και
είδα μια από τις πατέντες του για μια τέλεια σκάλα χαμογέλασα από
έκπληξη. Και ευχαρίστηση.Με τα τέσσερα παιδιά του, με τη σύζυγό του, με
όλους εμάς, ο Steve διασκέδαζε πολύ.
Αποταμίευε ατόφια κομμάτια ευτυχίας.
Στη συνέχεια, ο Steve αρρώστησε και είδαμε να συμπιέζεται η ζωή του
σε ένα μικρότερο κύκλο από αυτόν που είχε συνηθίσει. Κάποτε, είχε
διασχίσει με τα πόδια όλο το Παρίσι. Μια άλλη φορά είχε ανακαλύψει ένα
μικρό κατάστημα χειροποίητων ειδών στο Κιότο. Είχε κάνει σκι με χάρη.
Τώρα πια δε μπορούσε.
Ακόμη και κοινές απολαύσεις, όπως ένα νόστιμο ροδάκινο, δεν του προξενούσαν πια ευχαρίστηση.
Ωστόσο, αυτό που με κατέπληξε, και αυτό που έμαθα από την ασθένειά
του, ήταν πόσο πολλά από τα όσα συνέθεταν την ουσία του Στιβ είχαν
απομείνει μετά από τόσα που του αφαιρέθηκαν.
Θυμάμαι τον αδελφό μου μαθαίνει να περπατά και πάλι, με μια καρέκλα.
Μετά την μεταμόσχευση ήπατος σηκωνόταν μία φορά, με πόδια που έμοιαζαν
τόσο λεπτά και εύθραστα για να τον σηκώσουν και προσπαθούσε να
περπατήσει. Κάθε μέρα και λίγο παραπάνω.
Προσπαθούσε. Πάντα προσπαθούσε, και πάντα βρισκόταν η αγάπη στον
πυρήνα αυτής της προσπάθειας. Ήταν ένας έντονα συναισθηματικός άνθρωπος.
Κατάλαβα εκείνη τη τρομακτική περίοδο πως ο Steve δεν υπέφερε από
τον πόνο για τον εαυτό του. Προτιμούσε να θέτει προορισμούς. Την
αποφοίτησή του γιού του του Reed από το γυμνάσιο, το ταξίδι της κόρης
του Erin στο Κιότο, τη δρομολόγηση ενός πλοίου με το οποίο σχεδίαζε να
ταξιδέψει με την οικογένειά του σε όλο τον κόσμο, κάπου όπου ήλπιζε πως ο
ίδιος και η Laurene κάποια μέρα θα αποσύρονταν.
Ακόμα και βαριά άρρωστος, η κρίση του λειτουργούσε. Έψαξε ανάμεσα σε
67 νοσηλευτές μέχρι να βρεί 3 άτομα αξιόπιστα, συναισθητικά και με
ευγένεια που θα έμεναν μαζί του μέχρι το τέλος. Η Tracy. Ο Arturo. Ο
Elham.
Μια φορά, όταν ο Steve είχε κολλήσει μια ανυποχώρητη πνευμονία ο
γιατρός του του είχε απαγορεύσει τα πάντα – ακόμα και τον πάγο. Ήμασταν
σε μια πρότυπη I.C.U. μονάδα. Ο Steve, ο οποίος γενικά αντιπαθούσε τη
διαφορετική μεταχείριση ομολόγησε ότι αυτή τη φορά, θα του άρεσε να
αντιμετωπίστει λίγο πιο ειδικά.
Του είπα: Steve, αυτό είναι
ει-δι-κή μεταχείριση.
Έγειρε προς το μέρος μου, και είπε: «Θέλω να είναι λίγο πιο ειδική”
Όταν είχε διασωληνωθεί και δεν μπορούσε να μιλήσει, με ρώτησε για ένα
σημειωματάριο. Σχεδίασε συσκευές για το πως μπορείς να κρατήσει ένα
iPad σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου. Σχεδίασε νέες οθόνες υγρών και
εξοπλισμού ακτίνων-Χ. Επανασχεδίαζε μέχρι και την νοσοκομειακή μονάδα.
Και κάθε φορά που η γυναίκα του έμπαινε μέσα στο δωμάτιο, έβλεπα το
χαμόγελο να σχηματίζεται στο προσωπό του.
Κανένας από εμάς δεν γνωρίζει για πόσο καιρό θα είμαστε εδώ. Στις
καλύτερες μέρες του ο Steve, ακόμη και κατά το τελευταίο έτος της ζωής
του, ξεκίνησε μερικά από τα έργα και έβαλε τους φίλους του στην Apple να
του υποσχεθούν πως θα τα τελειώσουν. Το σκάφος που σχεδίαζε για το
μεγάλο ταξίδι με την οικογενειά του είναι σχεδόν έτοιμο. Οι 3 κόρες του
είναι ανύπαντρες ακόμα, οι 2 είναι ακόμα κορίτσια, και ήθελε τόσο να τις
συνοδεύσει την ημέρα του γάμου τους, όπως είχε συνοδεύσει εμένα την
ημέρα του δικού μου γάμου.
Όλοι μας – στο τέλος – πεθαίνουμε στη μέση μιας ιστορίας. Μιας από πολλές ιστορίες που συνθέτουν τη ζωή μας.
Γνωρίζω πως δε θα είμαι αρκετά ακριβής αν ισχυριστώ πως ο θάνατος
κάποιου που έζησε με τον καρκίνο για πολλά χρόνια είναι κάτι απρόσμενο
αλλά ο θάνατος του Steve ήταν απροσδόκητος για μας.
Αυτό που έμαθα από το θάνατο του αδελφού μου ήταν πως ο χαρακτήρας
του ήταν αναπόδραστα δεμένος με το ποιός ήταν και πώς πέθανε.
Τρίτη πρωί, με πήρε τηλέφωνο να μου ζητήσει να βιαστώ να πάω στο Palo
Alto. Ο τόνος της φωνής του ήταν στοργικός, αγαπητικόςς, τρυφερός, αλλά
και σαν κάποιου του οποίου οι αποσκευές ήταν ήδη περασμένες στο πλάι
του οχήματος, ο οποίος ήταν ήδη στην αρχή του ταξιδιού του. Ηταν βαθιά
λυπημένος για το γεγονός πως μας άφηνε.
Ξεκίνησε να με αποχαιρετά και εγώ τον σταμάτησα. Είπα, “Περιμένε. Έρχομαι. Είμαι σε ένα ταξί για το αεροδρόμιο. Θα είμαι εκεί. ”
“Στο λέω τώρα, γιατί φοβάμαι ότι δεν θα προλάβεις γλύκα.” μου απάντησε χαμογελαστά.
Όταν έφτασα, ο ίδιος και η Laurene γελούσαν και αστειευόντουσαν σαν 2
άτομα που έχουν ζήσει μιαν ολόκληρη ζωή μαζί.. Κοίταξε τα μάτια των
παιδιών του και δεν μπορούσε να πάρει το βλέμμα του από κει.
Μετά από λίγο, ήταν φανερό πως θα έχανε τις αισθήσεις του.
Η αναπνοή του άλλαξε. Έγινε απότομη, κοφτή, βαριά. Μπορούσα να τον αισθανθώ να μετράει τα βηματά του αφηνοντάς μας.
Αυτό είναι κάτι άλλο που έμαθα: δούλευε με αυτό, πάρα πολύ. Ο θάνατος δεν συνέβη στον Steve. Ο ίδιος τον προ(σ)κάλεσε.
Μου είπε, όταν μας αποχαιρετούσε πως πρόκειται να πάει κάπου καλύτερα.
Ο Δρ Φίσερ έδωσε ένα 50-50 να επιβιώσει εκείνο το βράδυ..
Τα κατάφερε εκείνο το βράδυ, η Laurene ήταν δίπλα του στο κρεβάτι,
μερικές φορές τιναζόταν πάνω, όταν υπήρχε μια μεγαλύτερη διακοπή μεταξύ
των αναπνοών του. Κοιταζόμασταν μεταξύ μας ανήσυχες, ακούγαμε τότε μια
βαθιά ανάσα του και πάλι από την αρχή.
Έπρεπε να γίνει έτσι. Ακόμη και τώρα, είχε ένα αυστηρό, όμορφο
προφίλ, το προφίλ ενός απόλυτου αλλά ρομαντικού απόλυτου. Η αναπνοή του
έδειχνε πως το ταξίδι της αναχώρησης δεν ήταν εύκολο. Φάνηκε να είναι
σαν αναρρίχηση.
Αλλά ακόμα και τώρα υπήρχε η δύναμη η ικανότητα του γλυκού μου Steve
για το θαύμα την πίστη του καλλιτέχνη για το ιδανικό, το ακόμη πιο
όμορφο αργότερα.
Τα τελευταία λόγια του Steve ήταν μονοσύλλαβα και τα επανέλαβε τρεις φορές.
Πριν από την αναχώρηση, κοίταξε στα μάτια για αρκετή ώρα την άλλη
αδερφή του την Patty, στη συνέχεια για μεγάλο χρονικό διάστημα τα παιδιά
του, μετά τη γυναίκα της ζωής του την Laurene, και στη συνέχεια
δρασκέλισε πάνω από τους ώμους τους.
Τα τελευταία λόγια του ήταν:OH WOW. OH WOW. OH WOW.
